W artykule przedstawiono systemy monitoringu środowiska przyrodniczego o zasięgu ogólnokrajowym, związane ze środowiskiem gruntowym. Pierwszy to monitoring chemizmu gleb ornych, ujawniający jakość gleb rolniczych w Polsce. Monitorowane jest 216 punktów. Problem stanowi głównie zakwaszenie gleb oraz niedobór przyswajalnego fosforu. Drugi to monitoring suszy rolniczej. Jest oparty na wyznaczaniu klimatycznego bilansu wodnego w powiązaniu ze zdolnościami retencyjnymi gleb. Stwierdzenie suszy uprawnia do uzyskania państwowej pomocy finansowej. Trzeci to monitoring osuwisk, który dotyczy głównie obszaru Karpat Polskich. Wyznaczane są tereny zagrożone ruchami gruntu, a w obrębie osuwisk analizowane są przemieszczenia powierzchniowe (pomiary GPS) i wgłębne (pomiary inklinometryczne). Opisano zakres każdego monitoringu, a także podano liczne informacje metodyczne. Zwrócono uwagę na praktyczne aspekty działań monitoringowych. Wyniki każdego monitoringu są w różnym zakresie dostępne do wiadomości publicznej, co umożliwia ich dyskutowanie.